🗓 ۲۰ دی‌ماه، سالروز شهادت میرزاتقی خان امیرکبیر
هنگامه طلوع زندگی و گام نهادن بزرگمرد تاریخ به عرصه پرفراز و نشیب سیاست
میرزاتقی خان فراهانی در سال ۱۱۸۵ خورشیدی در روستای هزاوه از حومه فراهان اراک دیده به جهان گشود. ایشان نزد قائم مقام فراهانی تربیت یافت و در سنین جوانی توانست سمت منشی‌گری قائم مقام فراهانی را به دست آورد و در سال ۱۲۶۴ قمری همزمان با آغاز سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، توسط وی به صدراعظمی ایران برگزیده شد.
ویژگی‌های فردی فوق‌العاده امیرنظام
امیرکبیر در مدت صدارت خویش هیچگاه از لفظ صدراعظم برای خویش استفاده نکرد و خود را امیر نظام می‌نامید. امیر نظام از غرب‌زدگی بیزار بود و همواره اصالت فرهنگ ایرانی را ستایش می‌کرد. وزیر مختار فرانسه درباره وطن‌پرستی و ایران‌دوستی امیر نظام چنین گفته است:
«امیر فرنگی‌ها را دوست نمی‌داشت اما می‌خواست از دانش و اخترعات آن‌ها برای ایران استفاده کند.»
اقدامات میرزاتقی خان امیرکبیر در ایران
از جمله اقدامات میرزاتقی خان در ایران در دوره کوتاه صدارت خویش به مدت سه سال و سه ماه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تأسیس مدرسه دارالفنون
• تأسیس کارخانه کاغذسازی
• انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه
• مقابله با تخلفات دستگاه‌های اداری همچون دریافت رشوه و کاهش حقوق درباریان و اشرافیان
• مبارزه با دخالت کشورهای بیگانه در امورات داخلی ایران
• مبارزه با خرافات رایج در جامعه آن زمان
• سرکوب فتنه محمد بابیه
دسیسه علیه میرزاتقی خان فراهانی
مبارزات قاطعانه و پیوسته امیرکبیر با تخلفات دستگاه‌های داخلی، کاهش حقوق درباریان و همچنین مبارزه با دخالت‌های بیگانگان در امورات داخلی ایران موجب دسیسه‌چینی علیه وی گردید.
از جمله افرادی که علیه امیرکبیر توطئه کردند، مهدعلیا (مادر ناصرالدین شاه قاجار) بود که از تمام توان و تلاش خویش جهت برکناری صدر اعظم ایران استفاده نمود.
برکناری از مقام صدارت ایران و قتل میرزاتقی خان امیرکبیر
سرانجام با دسیسه مهدعلیا و تنگ‌نظران درباری همچون میرزا آقاخان نوری، حکم برکناری و عزل امیرکبیر از صدراعظمی ایران توسط ناصرالدین شاه در ۱۹ محرم ۱۲۶۸ ه.ق صادر شد.
پس از آن، در ۲۰ دی‌ماه سال ۱۲۳۰ خورشیدی، میرزاتقی خان امیرکبیر در باغ فین کاشان براساس حکم صادر شده توسط ناصرالدین شاه به قتل رسید.
منبع
قاسمی گل‌افشانی، کاظم (۱۳۹۹). امیرکبیر از نگاه بیگانگان، فصل‌نامه ایران‌شناسی، دوره دوم، شماره دوم، صفحات ۵ تا ۱۰.
نویسنده: مریم چقامیرزا، دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه رازی کرمانشاه
