اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران کارگاه تخصصی «آینده‌پژوهی نظام بین‌الملل در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ» را با حضور اساتید برجسته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل برگزار کرد. این کارگاه شامل دو جلسه بود که در آن اساتید برجسته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی به تحلیل تغییرات ساختاری در نظم جهانی، چالش‌های خاورمیانه و استراتژی‌های آمریکا پرداختند.
مدرسان و سخنرانان:
• دکتر رضا سیمبر (استاد تمام روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان)
• دکتر ابراهیم متقی (رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)
• دکتر نودر شفیعی (دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران)
• دکتر غلامرضا کریمی (رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی)
زمان و نحوه برگزاری:
• جلسه اول: دوشنبه ۱۲ آذرماه ۱۴۰۳، ساعت ۲۰ (بستر مجازی اسکای‌روم)
• جلسه دوم: چهارشنبه ۱۴ آذرماه ۱۴۰۳، ساعت ۲۰ (بستر مجازی اسکای‌روم)
ویژگی ویژه: اعطای گواهی دو‌زبانه به شرکت‌کنندگان
جلسه اول: تحلیل ساختاری سیاست خارجی ترامپ
تحولات ساختاری در نظم بین‌الملل
این جلسه به بررسی تغییرات ساختاری در نظام بین‌الملل در دوران ترامپ اختصاص داشت. اساتید حاضر در این نشست تأکید کردند که سیاست‌های ترامپ در عرصه جهانی بر پایه یک‌جانبه‌گرایی، افزایش فشارهای اقتصادی و کاهش تعهدات بین‌المللی تنظیم شده است.
خروج از معاهدات بین‌المللی و سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه
ترامپ در دوره قبلی ریاست جمهوری خود، از چندین معاهده و پیمان مهم بین‌المللی خارج شد، از جمله:
• برجام (JCPOA)
• پیمان آب‌وهوایی پاریس
• پیمان نیروهای هسته‌ای میان‌برد (INF)
• کاهش تعهدات آمریکا در سازمان ملل و ناتو
این اقدامات نشان داد که ترامپ تمایل دارد تمرکز بیشتری بر ملی‌گرایی اقتصادی و امنیتی داشته باشد و تعهدات بین‌المللی آمریکا را کاهش دهد.
روابط آمریکا و چین: رقابت یا تقابل؟
در این جلسه، سیاست‌های ترامپ در قبال چین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی آمریکا بررسی شد.
• ترامپ در دوره اول خود با وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای چینی، آغازگر یک جنگ تجاری گسترده بود.
• این سیاست‌ها موجب کاهش وابستگی اقتصادی آمریکا به چین شد، اما در عین حال، تشدید رقابت ژئوپلیتیکی میان دو کشور را به همراه داشت.
• در صورت انتخاب مجدد ترامپ، پیش‌بینی می‌شود که این رقابت به حوزه‌های فناوری، نظامی و امنیتی نیز گسترش یابد.
چالش‌های خاورمیانه و سیاست‌های ترامپ
• سیاست‌های ترامپ در خاورمیانه به افزایش فشار بر ایران و حمایت بی‌سابقه از اسرائیل منجر شد.
• اقدامات جنجالی مانند ترور سردار سلیمانی و خروج از برجام، نشان‌دهنده استراتژی خصمانه او در قبال ایران بود.
• در این جلسه، تحلیل شد که ترامپ در صورت بازگشت به قدرت، ممکن است سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری را دنبال کند، اما در عین حال، احتمال مذاکره نیز وجود دارد.
افزایش سهم مالی اروپا در امنیت جهانی
• ترامپ در دوره قبل از متحدان اروپایی خود خواست که سهم بیشتری در تأمین امنیت جهانی بپردازند.
• پیش‌بینی می‌شود که در دوره جدید نیز این سیاست دنبال شود، که می‌تواند به تغییراتی در روابط آمریکا و اتحادیه اروپا منجر شود.
جلسه دوم: تحلیل چشم‌انداز آینده نظم بین‌الملل در دوره ترامپ
ترندهای اقتصادی و تأثیرات آن بر سیاست جهانی
• روندهای تجاری و اقتصادی موجب شده است که برخی کشورها مانند چین، بیشتر بر توسعه اقتصادی تمرکز کنند و از درگیری در مسائل امنیتی پرهیز نمایند.
• این سیاست می‌تواند بر توازن قدرت جهانی تأثیرگذار باشد و موجب تغییراتی در رویکردهای دیپلماتیک قدرت‌های بزرگ شود.
سیاست خارجی ترامپ: «صلح مبتنی بر قدرت»
• تحلیلگران از مفهومی تحت عنوان «صلح مبتنی بر قدرت» برای توصیف سیاست خارجی ترامپ استفاده کردند.
• این مفهوم به این معناست که آمریکا از طریق برتری نظامی، اقتصادی و سیاسی، صلح را به سایر کشورها تحمیل می‌کند.
• در مقابل این دیدگاه، اصطلاح «امنیت مبتنی بر صلح» قرار دارد که به رویکردهای دیپلماتیک و همکاری‌های بین‌المللی متکی است.
تحولات احتمالی در اوکراین و خاورمیانه
• بر اساس این تحلیل، در صورت پیروزی ترامپ، احتمال آتش‌بس موقت یا ترک مخاصمه بین روسیه و اوکراین وجود دارد.
• در خاورمیانه، تشدید حمایت از اسرائیل و کاهش تعهدات امنیتی در قبال کشورهای عربی محتمل خواهد بود.
• ترامپ ممکن است در صورت بازگشت به قدرت، تلاش کند که نقش آمریکا را در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای تغییر دهد.
سه دیدگاه درباره تأثیر ریاست جمهوری ترامپ بر ایران
در این جلسه، سه دیدگاه اصلی در مورد تأثیر ترامپ بر ایران مطرح شد:
دیدگاه منفی: ترامپ سیاست‌های خصمانه‌ای علیه ایران داشته است (ترور سردار سلیمانی، خروج از برجام، تحریم‌های شدید) و انتخاب مجدد او به ضرر ایران خواهد بود.
دیدگاه مثبت: ترامپ در برخی موارد سیگنال‌هایی از تمایل به مذاکره و سازش ارسال کرده است و ممکن است راهی برای کاهش تنش‌ها باز کند.
دیدگاه مدیریت روابط (دیدگاه غالب): ایران باید روابط خود را بر اساس منافع ملی و نه تغییرات سیاسی در آمریکا تنظیم کند و برای هر سناریویی آماده باشد.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده سیاست جهانی
این کارگاه با ارائه تحلیلی جامع از تحولات ساختاری در نظم جهانی، چالش‌های خاورمیانه، رقابت‌های آمریکا و چین و سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه ترامپ، بستری علمی برای تحلیل دقیق سیاست جهانی فراهم کرد.
این کارگاه توسط اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران برگزار شد که نقش مهمی در پیشبرد دانش سیاسی و تحلیل‌های بین‌المللی در کشور دارد.
