باهم رویدادهای تقویم را می‌خوانیم:
سیزده فروردین‌ماه؛
یکی از رسوم بسیار معروف و همگانی مربوط به نوروز در ایران و کشورهای حوزهٔ فرهنگ ایرانی، برنامهٔ گردش و شادی روز سیزدهم فروردین است که اصطلاحاً «سیزده‌به‌در» نامیده می‌شود.
در باورهای باستانی ایرانیان، روز سیزدهم همهٔ ماه‌های ایرانی بدشگون بوده است.
پژوهشگران نیز نظریات گوناگونی را دربارهٔ مراسم سیزده‌به‌در مطرح کرده‌اند.
به روایت حکیم فردوسی
مراسم عید نوروز دو هفته بوده است که حکیم فردوسی در شعری به نقل از خسرو پرویز آن را این‌گونه بیان می‌کند:
بدان باغ رفتی به نوروز شاه
دوهفته ببودی بدان جشنگاه
در اسناد تاریخی و سفرنامه‌ها
از اشارات سفرنامه‌های خارجیان درمی‌یابیم که در دورهٔ قاجار و پهلوی نیز مراسم عید نوروز دو هفته ادامه داشته است.
در دورهٔ معاصر
در دوران معاصر نیز عید نوروز همچنان دو هفته‌ای برگزار می‌شود و پس از آیین سیزده‌به‌در، از چهاردهم فروردین کارها از سر گرفته می‌شود.
چرا عدد ۱۳ نحس تلقی شده است؟
دربارهٔ اینکه چرا بشر باستان عدد ۱۳ را نحس می‌پنداشته و این باور تا امروز باقی مانده، نظریات مختلفی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- در گاه‌شماری مصری، در روز سیزدهم ماه توت، زلزله‌ای هولناک رخ داده که جان انسان‌ها و حیوانات بسیاری را گرفته است.
- از روایات دیگر برمی‌آید که مراسم سیزده‌به‌در با جشن پوریم یهودیان پیوند دارد. گفته می‌شود که در روز سیزدهم آذار یا آدارماه، یهودیان شمار فراوانی از ایرانیان (حدود ۷۵ هزار نفر) را کشتند و مردم ایران برای نجات جان خود به دشت و صحرا گریخته‌اند. از آن زمان، روز سیزدهم فروردین نحس دانسته شده است و مردم برای فرار از نحسی آن، به بیرون از خانه می‌روند.
- در اواخر عصر قاجار، مردم تهران معتقد بودند: اگر ۱۳ عدد مقدسی بود، خداوند تعداد امامان و ماه‌های سال را ۱۳ قرار می‌داد. چون چنین نشده، پس ۱۳ نحس است.
برای آن‌که شادی ۱۲ روز آغازین سال با شومی سیزدهم تلاقی نکند، باید روز سیزدهم فروردین از خانه بیرون رفت تا نحسی آن به خانه وارد نشود و به‌نوعی از خانه‌ها و شهر بیرون رانده شود.
منبع:
آیدنلو، سجاد. (۱۳۹۷).
سابقه و سبب برگزاری سیزده‌به‌در در سنت‌های ایرانی،
دوماهنامهٔ فرهنگ و ادبیات عامه، سال ۶، شماره ۲۰، صص ۱۳۵–۱۶۸.
نویسنده:
مریم چقامیرزا
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه رازی کرمانشاه
